CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC

Tôi đi làm về chất lượng đã hơn 25 năm rồi. Đời tôi chưa bao giờ dùng khái niệm Chất lượng trong giáo dục.

Chất lượng đầu tiên được phát triển trong lĩnh vực công nghiệp, thể hiện ở 2 việc: khuyết tật bằng không và làm ra sản phẩm có tính năng, chức năng thỏa mãn nhu cầu cho từng phân khúc khách hàng.

Công ty nào làm ra sản phẩm có chất lượng tốt hơn sẽ phát triển bền vững hơn, bởi phát triển dựa trên sự gắn kết thương hiệu với những giá trị thực, hữu dụng, hữu ích của nó.

Khái niệm chất lượng trong công nghiệp bắt đầu bị bắt chước lan sang những lĩnh vực khác như dịch vụ, y tế... Và các tác giả cố gắng tìm một định nghĩa na ná, trại trại gì đó với định nghĩa gốc của nó. Để cuối cùng bị thiên hạ chửi làm chuyện tào lao. Dịch vụ có đặc điểm của dịch vụ, chả cần chế thêm một định nghĩa chất lượng dịch vụ chi cho nó giống công nghiệp.

Vấn đề cực kỳ nghiêm trọng khi người ta mang tư duy công nghiệp vào giáo dục. Khi đó sinh viên được xem như Product, trường đại học như Process, còn công ty tuyển dụng như Customer. Và đương nhiên không thể thiếu mấy anh kiểm định độc lập quan liêu và quyền lực.

Chả trách sao cả thế giới lại bùng nổ tổ chức kiểm định. Âu cũng là một business béo bỡ. Cải thiện được cái gì cho nền giáo dục hay không thì rất mơ hồ. Nhưng tiền đầy túi là chắc cú. Đi đến đâu cũng dù lộng xe đưa, cơm hầu nước rót là không thể thiếu.

Phàm ở đời, cái gì tồn tại có lý do của nó. Các trường đại học mới rất cần một phương tiện để nâng chiếu. Các trường đại học hướng cộng đồng rất cần có chuẩn đầu ra để khách hàng (doanh nghiệp tuyển dụng) hài lòng. Từ đó công ăn việc làm được rộng mở và lấy thị trường làm trung tâm được quán triệt.

Nhưng thế giới có những loại trường đại học nghiên cứu, vốn là nơi sản sinh ra tri thức và đào tạo ra những người vượt ra khỏi các chuẩn mực thông thường của khách hàng doanh nghiệp. Nhưng người học từ đây ra thường làm cái chuyện thay đổi cái thế giới mà các doanh nghiệp đang làm, đó là nơi của sự khai phóng. Nên họ đâu có cần kiểm định chất lượng của ai cả, họ là đại diện cho những gì cấp tiến nhất. Họ là game player!

Tiếc thay có những trường đại học đang ở vị thế game player, tự mời kiểm định chất lượng và tung hô kiểm định chất lượng để tái định vị mình ở chiếu dưới, trở thành follower. Thật khổ tâm. Họ đã đánh mất cả trăm năm giá trị khai phóng cực kỳ quý báu mà họ thừa hưởng được từ vạn người đi trước. Ấy vậy mà họ lại rất tự hào.

Thật khổ tâm!